ÖZET

Uzun yıllar transkripsiyon ve translasyon gibi biyolojik süreçlerde majör düzenleyiciler proteinler olarak bilinmekteydi. Ancak son yıllarda yapılan yüksek verimli DNA dizileme çalışmaları ile insan genomunun yüksek çözünürlüklü haritaları yapılarak genomda protein kodlamayan RNA genlerinin çok fazla sayıda bulunduğu keşfedilmiştir. Protein kodlamayan RNA genleri (ncRNA’lar) boyutlarına göre çeşitli sınıflara ayrılmaktadır. Uzun kodlanmayan RNA’lar (lncRNA’lar) 200 nükleotidden büyük olan protein kodlamayan RNA’ların bir grubunu oluşturmaktadır. LncRNA’lar birçok biyolojik süreçte yer almaktadır. LncRNA’ların ekspresyon düzeyleri ve çeşitli varyasyonları in vivo ve in vitro patofizyolojik olaylara katılıp birçok hastalık ile ilişkilendirilmiştir. Son yıllarda, kardiyovasküler hastalıklar (KVH) ile ilişkilendirilmiş olan çok sayıda lncRNA tanımlanmıştır. KVH’ların majör nedenlerinden birisi de ateroskleroz olarak bilinmektedir. Aterosklerozun oluşumu ve ilerlemesinde yer alan vasküler düz kas hücreleri (VSMC), endotel hücreleri (EH) ve monosit/makrofajlardaki moleküler süreçler KVH oluşumunda önemli bir role sahiptir. Gelecekte, ateroskleroz oluşumu ve gelişiminde gittikçe artan öneme sahip olan lncRNA’ların biyolojik fonksiyonlarının daha iyi anlaşılması, KVH’lar için terapötik yaklaşımların geliştirilmesine ışık tutacaktır.